D3 Vitamini ve Kalsiyum

D3 vitamini ve Kalsiyum

Canlıların özellikle sağlıklı kemik gelişimi için ihtiyaç duyduğu D3 vitamini ve kalsiyum kombinasyonu, teraryum/akvaryumlara bağlı yaşayan kaplumbağalar için dikkatle ve düzenli olarak sağlanması gereken çok önemli bir ihtiyaç.

UVB ışınları yardımıyla doğal olarak vücut tarafından üretilen veya besin yoluyla alınan D3 vitamini, kemik gelişimi, kas fonksiyonları ve metabolik faaliyetler için gerekli olan kalsiyumun bağırsaklarda emilmesini sağlayarak son derece hayati bir görev üstleniyor.

Eğer vücut yeterince D3 vitamini üretemezse ve/veya yeterince kalsiyum alımı sağlanmazsa, kanda kalsiyum eksikliği meydana geliyor (hipokalsemi); ihtiyaç duyulan kalsiyum kemiklerden alınmaya başlanıyor ki bu da son derece tehlikeli olan metabolik kemik hastalıklarına (en yaygın olarak kabuk yumuşaması) sebep oluyor. Hipokalsemi ayrıca kas seğirmesine, letarjiye (uyuşukluk), halsizliğe, hormonal hastalıklara, hatta ve hatta kalp yetmezliği sonucu ölüme bile neden olabilen ciddi bir durum (Labak, 2004; Power, 2005).

Peki kaplumbağalarımızın bu çok kritik olan D3 vitamini ve kalsiyum ihtiyaçlarını nasıl güvenli ve yeterli bir şekilde karşılayabiliriz?

D3 vitamini
Vücutta D3 vitamini, güneşten gelen UVB ışınlarının deride belli sterollerle reaksiyona girerek önce “öncül-D3” vitamini, ardından sıcaklığın da yardımıyla D3 vitaminine dönüştürülmesiyle doğal olarak üretiliyor (Highfield, 1998). Yani, D3 vitaminin vücutta doğal olarak sentezlenmesini sağlayan UVB ışınlar kaplumbağalarımız için tam anlamıyla hayati.

Güneşlendirerek D3 vitamini sentezini sağlama
UVA’nın aksine, camdan ve sudan geçerken büyük çoğunluğu bloke edilen UVB ışınlarından kaplumbağalarımızın tam olarak faydalanabilmesi için arada akvaryum/pencere camı olmamalı ve kaplumbağamız suda değil güneşlenme pozisyonunda olmalıdır. Bu yüzden akvaryumu güneş alan bir yere koymak, sadece yosunlanmayı tetikler ve UVB açısından ise hemen hiç fayda sağlamaz.

Doğru güneşlendirme kurallarına uyarak (Taycan, 2007), esintinin, soğuğun, aşırı sıcak ve aşırı rutubetin olmadığı güzel havalarda genişçe bir leğene biraz su ve çıkabileceği bir kaya koyarak miniklerin düzenli olarak doğrudan güneş ışığı almasını sağlayabiliriz; çok önemli bir nokta güneşlendirirken mutlaka gölgelik bir alanları da olmalı, çok ısınırlarda gölgeye çekilebilmeliler. Ayrıca forumlarda güneşlendirilirken kuşların saldırısına maruz kalan kaplumbağaların çokluğunu düşündüğümüzde güneşlendirme sırasına başlarında beklemek veya bu risklere karşı önlem almak küçük ama son derece önemli bir ayrıntı.

UVB lambalar ile D3 vitamini sentezini sağlama
Güneşlendirme imkanımızın olmadığı soğuk günlerde yada güneşlendirme imkanı hiç olmayanlar için yardımımıza UVB lambalar koşuyor. Güneşin yaydığı UVB (ve UVA) ışınlarını belli bir oranda veren bu floresanlar kuru bölgenin üzerine en fazla 30 cm. uzaklıktan yönlendirildiğinde ve arada cam yada plastik gibi bir madde olmadığında, aynı şekilde vücudun doğal olarak D3 vitamini üretmesini sağlıyor.

D3 vitamini için son alternatif – Oral Yol
Düzenli güneşlendirme imkanı olmayan ve epey pahalı UVB floresanlardan da alamayacak olanlar için pek tercih edilmese de son alternatif ağızdan direk olarak bu vitamini vermek. Pek tercih edilmiyor diyorum çünkü doğal yoldan vücudun kendi kendine UVB ışınlar yoluyla D3 üretmesindense, bu suni alternatifte dozaj sorunu söz konusu. Suda değil yağda çözünen vitaminlerden olan D3’ün fazlası vücutta toksikleşebilecek bir birikime sebep olabiliyor; yumuşak doku kireçlenmesini, böbrek hastalıklarını tetikliyor (Power, 2005).

D3 vitaminini ağızdan verecek olanlar bu sebeple dozaj konusunda çok hassas olarak, kaplumbağanın boyutuna uygun miktarda, düzenli şekilde (haftada 1-2 gün) D3 vitamini içeren kaplumbağa multivitaminleriyle ile bu açığı kapatabilir.

Bu şekilde sadece D vitamininin eksikliği kapatılmış olabileceği ve diğer hayati fonksiyonlar için gerekli bir diğer ışın olan UVA`nın yine eksik kalacağı unutulmamalıdır.

Dikkat edilmesi gereken bir nokta su kaplumbağalarına vitamin verirken suya damlatmayın, sadece kuru mamasına emdirerek verin; suya damlatılan vitamininin su kaplumbağaları için bir faydası olmayacaktır; suya vitamin damlatma sadece kara kaplumbağaları gibi kara sürüngenlerinin içme suları için önerilen bir yöntem.

Kalsiyum
D3 ile ilgili bu kadar yazdıktan sonra nihai amaca, yani kalsiyuma gelelim.

Kalsiyum sağlamak için
Kaliteli kaplumbağa yemleri ve bazı doğal besinler bir miktar kalsiyum içermekle beraber kaplumbağalarımızın müthiş kalsiyum ihtiyaçlarını tam olarak karşılamanın en sağlıklı ve yaygın yolu gagataşı denen mürekkep balığı kemiği (sübye kemiği de denir) ile kalsiyum takviyesi yapmaktır. Kuşlar için satılan, elips şeklindeki bu kemiği toz haline getirerek ya da büyük su kaplumbağaları için bütün olarak suya atarak yedirebilirsiniz, bu şekilde ihtiyaçları olduğunda gidip kemirirler.

Önemli bir nokta, bu kemiği vermeden önce üstündeki sert kısmı mutlaka bir bıçak yardımıyla temizleyin; cam gibi keskin olan bu kısım kaplumbağalar tarafından yenildiği takdirde sindirim organlarına zarar verebilir.

Miktar
Redearslider’daki tartışmalara dayanarak söyleyebilirim ki verilecek kalsiyum miktarı ile ilgili iki görüş var; birincisi kaplumbağaların kalsiyum konusunda zaten doz aşımı yaşayamayacakları; zaten sadece vücutları buna ihtiyaç duyduğunda gidip mürekkep balığı kemiğini yiyecekleri yönünde. Ve bu yüzden her daim akvaryumda bir kalıp mürekkep balığı kemiği bulundurmak gerektiği ve yiyebildikleri kadar yemeleri gerektiği düşünülüyor. Bir diğer görüş kaplumbağaların bazen sadece sıkıntıdan bile gidip birşeyler yedikleri görüşüne dayanıyor; bu sebeple her zaman akvaryumda bulundurma fikrine karşı olan bir kesim de var ve onlar daha ölçülü gitmek gerektiğini savunuyor. Ayrıca vücudunda çok büyük bir kemik yapısı (kabuk) bulunduran kaplumbağalar için pek zor gerçekleşecek bir durum bile olsa unutulmamalıdır ki kanda kalsiyum eksikliği kadar (hipokalsemi), fazla kalsiyum alımı ve/veya fazla D3 alımı ve/veya kalsiyum/fosfor oranındaki dengesizlikler sebebiyle ortaya çıkan kalsiyum fazlalığı (hiperkalsemi), sürüngenlerde sağlık sorunlarına yol açabilen bir durum (Power, 2005).

Kısacası doğru miktara karar verirken önemli olan kaplumbağaların davranışlarını yakından gözlemlemek, kalsiyum miktarı konusunda asıl olarak aşırılıktan değil de eksiklikten şüphelenmek, fakat çok büyük miktarlarda kalsiyum alınması durumunda sınırlandırmaya gitmektir.

Kalsiyum-fosfor-oxalic asit ilişkisi
Kalsiyum ile ilintili bir diğer konu besinlerdeki kalsiyum/fosfor oranı, çünkü fosforun fazlalığı kalsiyum ile vücuttan atılıyor ve bu da alınan kalsiyumun kaybolmasına, hatta kanda yeterli miktarda kalsiyum yoksa kemiklerden emilmesine sebep oluyor (Redearslider, 2007). Bu yüzden kaplumbağaların beslenme diyetlerinde verilen yiyeceklerin onlar için ideal ölçü olan 2/1 (2 kalsiyum, 1 fosfor) oranını takip etmesi son derece önemli (1/1 – 2/1 aralığında) (Power, 2005). Power’ın belirttiği üzere bazı et ürünleri ve pek çok bitkisel besin yüksek oranda fosfor içermesine rağmen çok az miktarda kalsiyum içeriyor ki bu hiç istemediğimiz bir tablo. Aynı şekilde bazı besinlerde yüksek oranda bulunan oxalic asit de kalsiyumun emilimini engelliyor.

Bu sebeple verilecek yiyeceklerin besin değerlerinde aşırı protein, yağ, karbonhidrat olup olmadığının kontrol edilmesinin yanı sıra kalsiyum/fosfor oranlarına ve oxalic asit ihtiva edip etmediğine bakmak da önemli. Örneğin, brokoli, ıspanak, lahanagiller, bezelye, kereviz, pazı, pırasa, maydanoz bu sebeple verilmemesi gereken bitkisel besinlerden. Aynı şekilde tüm böcekler yüksek oranda fosfor ve düşük oranda kalsiyum içeriyor (Power, 2005).

Bu tip sitelerden ayrıntılı olarak yiyeceklerin besin değerleri ile ilgili bilgilere ulaşabilirsiniz:
http://www.nal.usda.gov/fnic/foodcomp/search/

Özet
Kaplumbağalar için kalsiyum ve D3 vitamini kombinasyonu çok çok önemli; ve mutlaka ikisi birlikte ve yeterli miktarda sağlanmalı. D3 vitaminini güneş ve/veya UVB floresanlarla kendileri üretmeleri en sağlıklı yolken, bu imkanların bulunmadığı durumlarda dozaj konusunda hassas olarak ağızdan direk olarak da D3 vitaminin verilebilir. D3’ün fonksiyonu kaplumbağalar için hayati olan kalsiyumun bağırsaklarda emilip böylece vücutta kullanıma hazır hale gelmesini sağlamak. Kalsiyum almalarının en sağlıklı yolu ise bol miktarlarda verilebilecek mürekkep balığı kemiğidir; suya atabilir yada toz haline getirerek yemlerine bulayıp verebilirsiniz. Kalsiyum metabolizmasını olumsuz etkileyen faktörler oxalic asit ve yüksek miktarda fosfor; bu sebeple verilen besinlerde kalsiyumun yüksek fosforun düşük olması şartı aranmalı, oxalic asit bulunmamalı. Metabolizmalarının düzgün çalışması için sabit sıcaklığın bulunduğu sağlıklı bir ortamda, D3 vitamini üretmelerine yardımcı olarak ve düzenli kalsiyum desteği vererek sağlıklı kemik (en önemlisi de kabuk) gelişimlerini sağlayabilir, kemik/kabuk hastalıklarından onları koruyabiliriz.

Kaynaklar
Anonim yazar, (2007). Dietary Concerns. 31.05.2008’de http://redearslider.com/nutritional_content.html ‘den yararlanılmıştır.

Highfield, A. C. (1998). Understanding Reptile Lighting Systems. 31.05.2008’de http://www.tortoisetrust.org/articles/lighting.html ‘den yararlanılmıştır.

Labak, K. M. (2004). Pet Reptiles Need Vitamin D and Calcium for Bone Health. 31.05.2008’de http://www.cvm.uiuc.edu/petcolumns/showarticle_pf.cfm?id=425‘ den yararlanılmıştır.

Power, T. (2005). Calcium Deficiency. 31.05.2008’de http://www.triciaswaterdragon.com/calciumdeficiency.htm ‘den yararlanılmıştır.

Taycan, H. (2007). Kaplumbağalar ve Güneşlendirme. 31.05.2008’de http://www.akvaryum.com/Forum/kaplumbagalar_ve_güneslendirme_k102687.asp `den  yararlanılmıştır.

Ayrıca bknz. http://www.akvaryumforum.com/forum/uvb-isini-nedir-neden-onemli-ve-gereklidir-t11689.html

http://www.hepsievcil.com/app/Forumlar/cevaplar.aspx?KRef=5&FRef=30&BRef=19041

pinar1112

18 yıl 10 günlük üyedir.

ÖZEL MESAJ