AKVARYUM İÇİN SU KİMYASI

AKVARYUM İÇİN SU KİMYASI

 Akvaryumlarımızın su kaynakları, bulunduğumuz yere göre değişmektedir. Akvaryumcu için beslemek istediği balığa göre mükemmel suyu sağlamak oldukça zordur. Akvaryumda yaşayanların sağlığını ve rahatını sağlamak için iyi koşulları yaratmak bir gerekliliktir. Akvaryumumuzda yaşanabilir bir ortam sağlamak için şanslı olanlarımız sadece dekolrinatöre ihtiyaç duyarlar. Birçok akvaryum canlısı kötü su koşularına ve parametrelerdeki ani değişime dayanamaz. Bir çok kişi akvaryumlarında şebeke suyu kullanmaktadır. Maalesef belediyeler suyu içilebilir hale getirmek için içine “klor veya kloramin” gibi kimyasallar eklemektedirler. Sularınızı akvaryuma eklenmeden önce bu maddelerden temizlemelisiniz. Bazı yerlerde su nitrat içerir, bazı yerlerde de su fazla miktarda fosfat içerir (1 ppm  veya daha fazla). Yüksek fosfat seviyesi alg problemine yol açar ve alg kontrol stratejisi fosfatın ayrılmasını gerektirebilir. Yüksek seviyede demir (1 ppm veya üstü) de alg artışına yol açabilir. Şehir suyu genellikle dengesizdir. Birçok şehir su ile ilgili işlemleri yılda birkaç sefer değiştirir. Bu işlemler akvaryumlarda kullanılan suda dramatik değişimlere sebebiyet verirler. Discus veya mercan organizmaları gibi çok şeye ihtiyaç duyan canlıları besleyen mükemmeliyetçiler için bu suları karmaşık işlemlerden geçirip hazırlamak genellikle bir zorunluluktur.

  Şebekeden gelen ve akvaryuma giren suda ne vardır? Bu suyu nasıl iyileştirebilirim? Aşağıdaki yazı bu tip sorulara yanıtlar aramak için yazılmıştır

  PRATİK TATLI SU SERTLİĞİ

 Su sertliği, balığa uygun ortamı hazırlamak açısından çok önemlidir. İki tip su sertliği vardır: Genel sertlik (GH) ve karbonat sertliği (KH)

  GENEL SERTLİK

             Genel sertlik temelde akvaryumdaki kalsiyum (Ca++) ve magnezyum (Mg++) iyonlarının ölçümüdür. Diğer iyonlarda GH a etki eder. Fakat etkileri ihmal edilebilir ve ölçülebilmeleri çok zordur. GH la KH arasındaki bazı ilişkiler sebebiyle sert suyun alkalin olmasına rağmen, GH direk olarak pH’ı etkilemez. GH genellikle kalsiyum karbonatın milyonda biri (ppm), derece sertlik (dH) veya, daha doğru olarak CaCO3 ün molar derişimidir. Bir derece Alman sertliği (dH) 1 litrede 10 mg kalsiyum oksittir. Amerika da, sertlik CaCO3ün ppm’i cinsinden ölçülür. Alman dH ı 17.8 ppm CaCO3 tür. Litreye 1 mili eşit (mEq/l) molar konsantrasyonu = 2.8 dH = 50 ppm. Birçok test kiti sertliği CaCCO3 cinsinden verir, bu sertliğin sudaki o kadar CaCO3 e eşit olduğunu söyler ama CaCO3 ten oluştuğu anlamına gelmez. Su sertliği şunları izler:

DH PPM Sert/yumuşak

0 –4

 0 –70

 Çoo yumuşak

4 –8

 70 – 140

 Yumuşak

8 – 12

 140 – 210

 Orta sert

12 – 18

 210 – 320

 Biraz sert

18 – 30

 320 –530

 SSrt

  Üstü                                            Üstü

 Oldukça sert

                     Genel sertlik biyolojik işlemde en önemli iki şeyden biridir. Balık veya bitki sert veya yumuşak suyu tercih ediyor dendiğinde kastedilen GH tır. Yanlış GH besinlerin taşınmasını ve artık ürünlerin hücre zarından geçişini etkileyecek ve yumurtaların döllenmesi, böbrekler gibi iç organların yeterli çalışması ve büyümeyi etkileyebilecektir. Üreme çok zor olmakla beraber birçok balık ve bitki yerel GH koşullarına başarıyla adapte olabilmektedir.

                           KARBONAT SERTLİĞİ

                     Karbonat sertliği (KH) sudaki bikarbonat (HCO3-) ve karbonat (CO3--) iyonlarının ölçümüdür. Nötr pH lı tatlı su akvaryumlarında, bikarbonat iyonları, tuzlu su akvaryumlarında ise karbonat iyonları rol oynar. Alkalinite toplam asit bağlama kapasitesidir ( H+ tutabilen bütün anyonlar) fakat tatlı su sistemlerinde karbonat sertliğini kapsar. Dolayısıyla pratik tatlı su kullanımında asit bağlama, asit tamponlama ve alkalinite birbirinin yerine kullanılır. Akvaryum da, kimyasal tamponlama ajanı olarak davranan KH pHı dengelemeye yardımcı olur. pH ve tamponlama kapasitesi birbirine bağlıdır. Tamponlama kapasitesi asit veya baz eklendiğinde suyun pH ını sabitleme yeteneğidir. KH genellikle sertlik derecesiyle gösterilir ve GH gibi CaCO3 cinsinden gösterilir. Basit terimlerle, pH sudaki hidrojen (H+) iyonlarının negatif logaritmasıdır. Suya nitrik asit gibi güçlü asit eklerseniz, tamamen (H+) iyonlarına ayrılır. Hidrojen iyonları reaksiyonda serbest kalır ve pHı düşürür. Nitrik asit nitrojen döngüsünün son ürünü olduğundan, bu akvaryumda pH ın niye düşmeye meyilli olduğunu ve nitratların zamanla arttığını açıklar. Akvaryum içinde karbonat tamponlayıcıya sahip olduğunda, bikarbonat iyonları fazla hidrojen iyonları ile birleşip zamanla CO2 ve suya dönüşen karbonik asit (H2CO3) oluşturacaklardır. Fazla hidrojen iyonları reaksiyonda kullanıldığından pH fazla değişmeyecektir. Zamanla karbonat iyonları kullanılacak, tamponlama kapasitesi düşecek ve büyük pH değişimleri görülecektir. Buradan düşük KH lı akvaryumların niye dengesiz olduğu görülecektir. Biyolojik olaylar sonucu asit üretildikçe KH harcanacak, bittiğinde pH H+ iyonları üretildikçe değişecektir.

                     DI FİLTRELER

                     De-ionization (DI) üniteleri iki temel çeşittedir: karışık yataklı ve ayrık yataklı. Ayrık yataklı ünitelerde iki kap kullanılır, anyon reçine için bir (negatif şarjlı iyonları filtrelemek için), diğeri de katyon reçinedir (positif şarjlı iyonları yakalamak için) karışık yataklılar ise tek kapta anyon ve katyon reçine kullanırlar. DI üniteler %100 su verimiyle çalışırlar atık su bırakmazlar. Kapasitenin grain’e göre sınıflandırılması (grain 0.065 gramdır) ünite kapasitesine ulaştığında değiştirilmeli veya şarj edilmelidir ( güçlü asit veya bazla). Yeniden şarj sadece ayrık yataklı ürünler için bir seçenektir. Yerel su kalitesi raporuyla yapılacak çabuk bir karşılaştırma DI ünitesinin su saflaştırma kapasitesi hakkında fikir verecektir. Örneğin ünite 1000 grain olarak sınıflandırılmışsa ve yerel su sertliği 123 mg/l ise ünitenin kapasitesi (1000x0.065)/0.123=528 litre = 139.5 galondur. Su üretim oranları üniteye göre değişebilir. Fakat tipik olarak 10-15 galon/saat civarındadır. Ünite de biriken bazı kirleticiler kapasiteye ulaşılmadan cihazın durmasına yol açabilir. Silika en klasik örnektir. Silika reçineye yumuşakça bağlanır fakat reçine aşırı dolduğunda karbonat gibi güçlü bağlayıcı malzemelerle çıkarılabilir. Artarda kullanılan iki DI ünitesi bu problemi çözmeye yardımcı olur.

            RO FİLTRELER

            Ters osmos çözünmüş olan tuzların iyonlarını filtreleyerek suyun iyonik gücünü düşürür. Bunun sonucunda sertlikte düşer. RO üniteleri iki zar teknolojisine dayanırlar. Cellulose triacetate (CTA) ve ince film kompozit (TFC). CTA temelli sistemler ucuzdurlar ve çok iyi filtre etmezler (%90-95 reddetme oranı). TFC temelli sistemler pahalıdır fakat daha fazla kirletici reddetme oranına sahiptir (%95-98). CTA zarlar zamanla bakteriyel saldırılarla bozulurlar ve TFC zarlar buna daha dayanıklıdır. TFC zarlar kimyasallara, klora oldukça hassastır. Bunun için iyi kalitede TFC sistemlerle ilgili karbon blokların düzenli değişmesi önemlidir. TFC zarlar klorin tarafından hasarlanırlar, dolayısıyla  düzenli çalışan ön filtre zorunludur. RO filtreler suyu basınçla zara itmek suretiyle çalışırlar. Zar küçük su moleküllerinin geçmesine izin verip kirleticilerin büyük kısmını tutar. RO üniteleri fazla su israf eder. Zar genellikle içinden geçen suyun 4-6 katını bırakır. Maalesef, atık su miktarı arttıkça, kirleticileri ret eden iyi zar olur. Ayrıca, yüksek atık su miktarı uzun zar ömrüyle ilgilidir. Pratikte ise 300 galonluk toplam sudan 50 galon saflaştırılmış su elde edilir. Her filtre gibi RO zarlar tıkanır ve değiştirilmeye ihtiyaç duyar. Değiştirme zarları 50-100$ civarındadır. Ön filtreler ömür artırımına yardımcı olur. bu filtreler genelde mikron sediment filtre ve karbon blok filtreden oluşur. Mikron filtre büyük parçacıkları, karbon filtre ise klorin, büyük organik moleküller ve bazı ağır metalleri tutar. Tabii ki ön filtrelerin kullanımı ilk fiyatı artırır ama kendilerini zarın ömrünü arttırarak öderler. RO üniteler günde ürettikleri su miktarıyla sınıflandırılırlar ve tipik 10-15 galon/gün üniteler bulunabilir. RO ünitelerin atık suyu Rift gölü cichlıd’leri gibi sert su seven balıklar için uygundur. Bazıları atık suyu bahçeye verir.

                  SU HAZIRLAMA ÜZERİNE BAZI GÖRÜŞLER

             Peat suyu yumuşatır ve sertliğini düşürür (GH). Basitçe naylon torbaya temiz (içinde böcek ilaçları olmadığından emin olun) turba koyarak bir hafta boyunca su hazırlama tankınıza koyun. Turba klorini, birçok organik molekülü veya ağır metali tutmaz. En iyi ev suyunun saflaştırması iki teknolojinin birleşiminden, suyun RO ünite ve DI ünitesinden geçirilmesinden gelir. Yüksek seviyede (grade) DI ünitesi kullanıldığında üç kat temiz saf su elde edilir. DI ünitesine gelen su çeşme suyundan 50 kat saf olduğundan reçine 50 kat fazla su işler. Bu DI ünitesinin değiştirme ve yeniden şarj zamanını azaltır. Eğer sadece bir filtre kullanılabiliyorsa ve atık su önemli değilse ön filtreli TFC RO ünitesi tavsiye edilir. Eğer atık su önemli ise veya küçük miktarda suya ihtiyaç varsa (tek 20 galon tank için örneğin) DI ünitesi tercih edilebilir bir seçenektir.